Opkomst van AI bij vertalingen: krachtig hulpmiddel of creatieve bedreiging?

Waar kunstmatige intelligentie (AI) tot enkele jaren geleden voornamelijk werd gezien als een nieuwe technologie waar alleen apparaten en software mee werden verbeterd, is het inmiddels verschoven naar ons dagelijks leven. Ook in de creatieve industrie zien we dat AI grote stappen aan het zetten is, bijvoorbeeld in de vertaalwereld.

Zo zijn vertaalmachines slimmer, sneller en zelfs overtuigender geworden. De uitkomst is vaak niet meer te vergelijken met wat er bijvoorbeeld eerder uit Google Translate rolde. Sommige vertalingen zien er verrassend goed uit. Toch roept deze ontwikkeling, logischerwijs, vragen op. Is AI een krachtig hulpmiddel bij vertalingen of bedreigt het juist de creatieve kant van copywriters en vertalers?

AI gaat nu veel verder dan alleen het omzetten van woorden

Misschien hebben we er eerder te lacherig over gedaan: AI is zich razendsnel aan het ontwikkelen tot een volwaardige partner in professionele communicatie. Kijken we namelijk naar de nieuwste generatie vertaaltechnologie dan zien we dat dit nu al veel verder gaat dan alleen het omzetten van woorden. De technologie wordt aangedreven door zogeheten Large Language Models (LLM’s), slimme systemen die zinnen niet woord voor woord vertalen, maar juist kijken naar de tone of voice, context en de bedoeling van de tekst.

In plaats van letterlijk overnemen wat er staat, probeert AI te ‘snappen’ wat een zin wil zeggen en voorspelt het welke woorden het beste passen binnen de situatie. Hierdoor krijg je zinnen die vloeiend zijn en soms nauwelijks te onderscheiden zijn van menselijke vertalingen. Juist daarom kiezen steeds meer mensen voor de hulp van bijvoorbeeld ChatGPT om een tekst te vertalen. AI is wat dat betreft een krachtig hulpmiddel dat, althans zonder storingen, altijd beschikbaar is en een veelbelovende mix van kwaliteit en snelheid biedt.

Ook schaalbaarheid van AI is bij vertalingen groot voordeel

En dat is niet eens het enige voordeel van het gebruik van AI bij vertalingen. Ook de schaalbaarheid van AI bij vertalingen is voor veel bedrijven onweerstaanbaar. Waar een menselijke vertaler per dag gemiddeld 2.000 tot 2.500 woorden kan vertalen, lukt AI dit al binnen enkele minuten. Tel daar de lage kosten bij op en je hebt een heel interessant hulpmiddel waar je gebruik van kunt maken. Zo kun je je content als ondernemer bijvoorbeeld binnen no time naar verschillende markten brengen zonder dat je daar veel tijd en geld aan kwijt bent.

Dit is met name voor content in de e-commerce een slimme en snelle oplossing. Denk aan productomschrijvingen en social content die je binnen no time vertaald wilt hebben in een of meerdere andere talen. De kwaliteit van AI wordt hierbij door velen gezien als meer dan voldoende. Maar: dit betekent niet dat het alleen maar een krachtig hulpmiddel is. Kijken we namelijk naar de creatieve kant van het verhaal, dan zien we dat het daar (nog) schuurt. De menselijke touch en de creatieve ideeën die je nodig hebt bij branded content, slogans en creatieve campagnes ontbreken al gauw via een kunstmatige vertaaltool.

Investeren in transcreatie: waar AI nog niet kan komen

Eerlijk is eerlijk: we staan versteld van wat AI allemaal kan op het gebied van vertalingen en het omzetten van teksten. Toch zien veel bedrijven AI voornamelijk als een assistent en niet als eindverantwoordelijke bij een vertaling. In andere woorden: de eerste draft kan best van een AI komen, maar de echte uiteindelijke copy komt nog steeds het liefst van een mens. Dit heeft te maken met de drang naar context, gevoel, cultuur en stijl, iets dat je nog niet uit computergegenereerde machines kunt krijgen. Dergelijke modellen ontbreekt het vaak aan begrip, ironie, subtiele woordspelingen en culturele nuances, iets waarvoor je bij een menselijke vertaler of schrijver moet zijn.

Daarom kijken steeds meer bedrijven verder dan alleen naar het gebruik van AI en kiezen ze voor transcreatie. Hierbij draait het niet alleen om het correct vertalen van de ene taal naar de andere taal, maar is het gevoel en de tone of voice net zo belangrijk. De boodschap wordt op zo’n manier herschreven dat hij ook in een andere cultuur en taal dezelfde impact heeft. Natuurlijk kan AI hierin wel assisteren, maar in de basis is de menselijke touch nog steeds belangrijk. Zelfs wanneer het AI-model gevoed wordt met een taalmodel met instructies over de tone of voice, de doelgroep, de merkwaarden en ga zo maar door. Het werk van een menselijke vertaler blijft essentieel.

Toch verandert de vertaalsector door de komst van AI

Dit betekent niet dat de vertaalsector niet aan het veranderen is door de komst van AI. De rol van de traditionele vertaler wordt iets anders ingedeeld. Traditionele vertalers worden bijvoorbeeld steeds vaker taaleditors en kwaliteitsbewakers, waar dus ook weer allerlei nieuwe kansen te vinden zijn. Waar AI ophoudt, gaan mensen namelijk verder. Professionele vertalers weten niet alleen alles over beide talen, maar weten ook de juiste snaar te raken op het gebied van culturele nuances en gevoeligheden. En wat dacht je van specifieke vertalingen, zoals medische of juridische vertalingen? Daar moet een professional met kennis en ervaring mee aan de slag, geen computer.

Daarnaast bieden professionele vertaalbureaus andere diensten aan, zoals AI-vertalingen met post-editing. Hierbij zorgt AI voor een eerste vertaling, waarna een professional de vertaling volledig nakijkt en waar nodig finetunet en herschrijft. Dit hybride model biedt eigenlijk het beste van twee werelden: snelheid door technologie en kwaliteit en nuance door menselijke expertise. Met deze aanpak positioneren vertaalbureaus zich steeds vaker als volledige taalconsultants en taalexperts in plaats van alleen vertaalmachines en ja: dat opent in deze branche weer nieuwe deuren, zeker op het gebied van creatieve en zakelijke communicatie.

Gebruik AI in vertaalwereld als hulpmiddel en niet als basis

Kort samengevat is AI voor een groot deel een krachtig middel in de vertaalwereld en dit zal alleen maar verder toenemen, naarmate kunstmatige intelligentie zich verder zal ontwikkelen. Tegelijkertijd moet je weten dat menselijke creativiteit niet iets is dat zomaar in het algoritme zit. Daarom is het goed om je te realiseren dat AI vooral als hulpmiddel moet worden gezien en niet als vervanger van professionele vertalers en vertaalbureaus. Wie dat wel doet, kiest voor vlakke content die inwisselbaar is en die ook nog eens niet volledig foutloos is. Machines zoals ChatGPT hebben het immers nog steeds regelmatig bij het verkeerde eind, menselijke vertalers niet.