Arbeidsmarkt op een keerpunt: krapte blijft
Ondanks de krimpende economie, is er op de arbeidsmarkt nog altijd sprake van flinke krapte. Maar de hyperkrapte lijkt wel op een keerpunt aangekomen.
De arbeidsmarktactiviteit (het aandeel mensen dat actief op zoek is naar ander werk) is -ondanks de lage werkloosheid- iets toegenomen en ook het aandeel mensen dat nieuw/ander werk heeft gevonden vlakt af. Het verloop neemt niet verder toe. De sourcingsdruk, die aangeeft in welke mate mensen benaderd worden voor nieuw/ander werk, is voor het eerst in drieënhalfjaar niet toegenomen. En tot slot laat ook de verwachte zoekduur naar een baan geen verdere daling zien. Dit blijkt uit onderzoek naar het arbeidsmarktgedrag van de Nederlandse beroepsbevolking.
Krapper
“Het zijn allemaal geen spectaculaire veranderingen, maar alles bij elkaar laat toch een beeld zien van een arbeidsmarkt die in ieder geval niet nóg krapper wordt en waarschijnlijk iets minder oververhit zal worden.”, aldus Arjan Ruis, senior arbeidsmarktanalist bij Intelligence Group.
Feiten op een rij
Actieve arbeidsmarktaanbod: 1,06 miljoen personen (groei van 41.000 tov Q3-2023).
Baanwisselingen: 1,85 miljoen personen (geen groei tov Q3 2023).
Sourcingsdruk: 41,6% (geen groei tov Q3 2023).
Verwachte zoekduur: 3 maanden (geen verdere daling).
Pensioenleeftijd
Verhogen pensioenleeftijd lijkt logische oplossing om tot meer aanbod te komen. Van een ruime arbeidsmarkt is voorlopig geen sprake. Daarvoor zal de vraag flink moeten afnemen en het aanbod moeten toenemen. Beide scenario’s lijken niet voor de hand te liggen. Met de hoge participatiegraad, de lage werkloosheid en beperkte bereidheid om meer te gaan werken is er weinig rek in het aanbod. Mensen meer uren laten maken is wel degelijk een optie om uit te werken, zeker als meer werken extra loont.
Arbeidsproductiviteit
Arbeidsproductiviteit is de sleutel op de arbeidsmarkt, maar die staat onder druk. Op korte termijn zijn er geen eenvoudige oplossingen om tot extra aanbod te komen. In dat geval ligt de sleutel bij het verhogen van de arbeidsproductiviteit (hetzelfde werk met minder mensen doen), maar precies dát is waar het al tijden aan schort binnen de Nederlandse economie. Opvallend is daarom ook dat de werkgelegenheid blijft groeien bij een krimpende economie, wat betekent dat de productiviteit afneemt.
Werkeloosheid
De werkloosheid in Nederland is al geruime tijd zeer laag. Op dit moment is die 3,6% (december 2023). Het CPB voorziet in haar meest recente prognose (augustus 2023) een lichte toename naar 4,0% in 2024, maar dat is alsnog relatief laag. De arbeidsmarkt blijft daarom naar verwachting krap. De te verwachte zoekduur naar een nieuwe baan is in het vierde kwartaal gestabiliseerd. Deze zoekduur is gebaseerd op de periode die mensen zélf aangeven nodig te hebben voor het vinden van nieuw werk. Het kan gezien worden als vertrouwensindicator van werknemers in de arbeidsmarkt. Met 3,0 maanden is de verwachte zoekduur nog steeds het laagst sinds de start van de metingen in 2011.
Het aandeel baanvinders dat direct een vast contract kreeg is in het vierde kwartaal weer wat gestegen. In het vierde kwartaal gaf 44,0% van de baanvinders aan dat ze direct een vast contract kregen (ten opzichte van 43,0% in het vorige kwartaal). Enerzijds hebben werkgevers te maken met een zeer krappe arbeidsmarkt en proberen ze personeel te verleiden en/of te binden met een vast contract. Anderzijds ervaren ze een afkoelende economie en is er onzekerheid over de toekomst.
Vacatures
In 2022 ontstonden er bijna 1,6 miljoen nieuwe vacatures volgens het CBS. Dat is een flinke stijging ten opzichte van de 1,4 miljoen nieuwe vacatures in 2021. Wederom werd een record gebroken als het gaat om het aantal nieuwe vacatures. De vacaturegraad (het aantal vacatures t.o.v. het aantal banen van werknemers) bereikte met 17,4% ook een record (het gemiddelde van de afgelopen 25 jaar ligt op 11,8%). Het ongekende vacaturevolume ging (en gaat) bovendien gepaard met een beperkt aanbod van arbeid. De krapte op de arbeidsmarkt was dan ook niet eerder zo groot.
