Dakloosheid in Nederland escaleert: structureel beleid dringend nodig

Nu de winter nadert, worden duizenden dakloze mensen blootgesteld aan gevaarlijke omstandigheden. Structurele oplossingen voor wonen en zorg ontbreken, terwijl de situatie escaleert. Netwerk DAK, Cordaid en Sheltersuit Foundation vinden het tijd voor een landelijke actie en lanceren daarom de campagne Geef Warmte.

Met deze campagne onderstrepen de organisaties dat het huidige beleid niet voorziet in voldoende woonruimte waardoor de opvang vastloopt, en steeds meer mensen noodgedwongen dakloos worden. Dankzij hun gezamenlijke inzet kunnen zij noodhulp en tijdelijke opvang bieden, en oproepen tot beleidsverandering om de vicieuze cirkel van dakloosheid te doorbreken.

Dakloosheid een steeds groter probleem

Het aantal dakloze mensen in Nederland neemt alarmerend toe. Volgens de laatste schattingen van het CBS leven er ongeveer 31.000 mensen zonder vast onderdak – een cijfer dat enkel de zichtbare groep tussen 18 en 65 jaar omvat, zoals mensen die gebruik maken van noodopvang of noodgedwongen in de buitenruimte verblijven.

Dakloosheid is echter breder en onzichtbaarder dan alleen degenen die de opvangcentra bezoeken. Door het gebrek aan doorstroommogelijkheden en het tekort aan beschikbare woningen zitten veel opvangcentra overvol, zonder dat mensen verder kunnen naar een stabiel thuis. De kern van het probleem kan dan ook niet met meer noodopvang worden opgelost, maar met structurele oplossingen zoals betaalbare en toegankelijke woonruimte. Dit kan de vicieuze cirkel van noodopvang doorbreken en daadwerkelijk perspectief bieden aan de mensen die nu zonder stabiel onderdak leven.

Koudweerregeling schiet tekort

Op dit moment is de Koudweerregeling (KWR) de enige bescherming bij extreem lage temperaturen. Gemeenten beslissen afzonderlijk of en wanneer de regeling ingaat, waardoor een dakloze persoon in de ene stad wel opvang vindt, terwijl deze in een andere stad opnieuw op straat belandt. Deze onvoorspelbaarheid maakt de situatie voor dakloze mensen extra onzeker en vergroot het risico op overlijden aanzienlijk gevaarlijk.

Persoonlijke schrijnende verhalen

Luca, een 23-jarige student zonder stabiele woonplek, worstelt met het gebrek aan vast onderdak:” Elke keer als ik dacht dat ik iets van stabiliteit had gevonden, moest ik weer weg. Het voortdurend van plek naar plek gaan maakt het mentaal zwaar. Je voelt je afhankelijk, gebroken.”

Susie, 53 jaar, verloor haar woning na de coronapandemie en ervaart de grilligheid van de KWR: “Het is ontzettend verwarrend om te weten waar je terecht kunt. Het lijkt alsof hulp afhankelijk is van de postcode, terwijl iedereen een veilige plek nodig heeft.”

Dringende oproep

De organisaties achter Geef Warmte roepen de Nederlandse overheid op om meer te investeren in structurele oplossingen voor dakloosheid. Zij pleiten allereerst voor een landelijke norm voor Permanente Winteropvang (PWO) als vervanging voor de KWR, voor iedereen die buiten verblijft, zonder voorwaarden en regels, vanaf 1 november tot en met 30 april.

Daarnaast vragen ze structurele oplossingen zoals de aanpak van leegstand, het voorkomen van huisuitzettingen en het versimpelen van regelgeving. Ze roepen de initiatiefnemers iedereen op om betrokken te blijven: "Kijk niet weg, kijk om. Dakloosheid is een collectief probleem, met aandacht voor elkaar kunnen we helpen dit probleem aan te pakken.''